บทบาทของหมอขวัญ

หมอขวัญมีหน้าที่ทำพิธีในโอกาสสำคัญหลากหลาย เช่น ทำขวัญนาค : พิธีที่จัดขึ้นก่อนการบวช เพื่อเสริมสิริมงคลแก่ผู้บวชใหม่ บายศรีสู่ขวัญ : พิธีเรียกขวัญในโอกาสต่าง ๆ เช่น แต่งงาน เกษียณ หรือรับตำแหน่งใหม่ ขวัญกำลังใจในชุมชน : เมื่อชาวบ้านเจ็บป่วยหรือประสบเหตุร้าย บางครั้งจะมีการทำพิธีเรียกขวัญเพื่อปลอบประโลม ทุกบทสวด บทกลอน และทำนองร่ายรำที่หมอขวัญใช้ ล้วนสื่อถึงความปรารถนาดี การคุ้มครอง และการอยู่รอดของผู้เข้าพิธี 

หมอขวัญในระยอง

แม้จำนวนหมอขวัญจะลดลง แต่ในระยองยังมีผู้สืบสานอยู่ เช่น หมอแดง บ้านเพ – เป็นที่รู้จักในฐานะผู้รับทำขวัญนาค ทำขวัญกฐิน และงานพิธีต่าง ๆ ในชุมชนบ้านเพและพื้นที่ใกล้เคียง หมอเอ เมืองระยอง – มีบทบาทในการทำพิธีบายศรีสู่ขวัญในโรงเรียนมาบตาพุดพันพิทยาคาร แสดงให้เห็นว่าพิธีทำขวัญยังคงถูกนำมาประยุกต์ใช้ในบริบทสมัยใหม่ ทั้งสองตัวอย่างนี้สะท้อนว่า หมอขวัญในระยองไม่ได้จำกัดอยู่เพียงในงานศาสนาหรือประเพณีเท่านั้น แต่ยังเข้าไปมีส่วนในโรงเรียน ชุมชน และงานสาธารณะ 

พลังแห่งเสียงบทสวด

เสน่ห์ของพิธีหมอขวัญอยู่ที่ คำสวดและบทกลอน ซึ่งเรียบเรียงอย่างไพเราะ ใช้คำพูดเปรียบเปรยและถ้อยคำให้พร บางครั้งมีการร้องรำสลับเสียงดนตรีพื้นบ้าน เช่น กลอง ฉิ่ง หรือกรับ จังหวะที่ซ้ำ ๆ ช่วยเสริมให้เสียงเรียกขวัญฟังน่าเชื่อถือและศักดิ์สิทธิ์ แม้ผู้ร่วมพิธีจะไม่เข้าใจทุกถ้อยคำ แต่บรรยากาศเต็มไปด้วยความอบอุ่น คล้ายได้รับการโอบอุ้มทางจิตใจ

ความท้าทายในยุคปัจจุบัน

การทำหน้าที่หมอขวัญในระยองปัจจุบันเผชิญความท้าทายหลายประการ เช่น ผู้สืบทอดน้อยลง : คนรุ่นใหม่สนใจเรียนรู้บทสวดและพิธีการน้อย วิถีชีวิตเปลี่ยนไป : งานพิธีบางอย่างถูกย่อให้สั้นลง หรือแทนด้วยรูปแบบใหม่ที่รวดเร็ว การบันทึกไม่เป็นระบบ : หลายบทสวดและกลอนยังคงอยู่เพียงในความทรงจำของหมอขวัญแต่ละคน อย่างไรก็ตาม หมอขวัญที่ยังคงปฏิบัติหน้าที่ก็ทำให้เห็นว่า ศรัทธายังคงมีอยู่ และยังเป็นสิ่งที่ชุมชนต้องการในโอกาสสำคัญ

ศิลปะแห่งการเยียวยา

แม้บางคนจะมองว่าพิธีหมอขวัญเป็นเพียงเรื่องความเชื่อ แต่ในมิติทางสังคมและวัฒนธรรม มันคือ ศิลปะการเยียวยา ที่เชื่อมโยงผู้คนกับรากเหง้าทางจิตวิญญาณ บทสวดและบรรยากาศของพิธีมอบพลังใจและความมั่นคงแก่ผู้เข้าร่วม ทำให้พิธีนี้ยังมีความหมายแม้ในโลกปัจจุบัน

หมอขวัญในระยองคือผู้ที่ทำหน้าที่รักษามรดกวัฒนธรรมและเป็นสัญลักษณ์ของความเชื่อที่ยังไม่เลือนหาย ไม่ว่าจะเป็นหมอแดง บ้านเพ หรือหมอเอ เมืองระยอง ล้วนเป็นตัวแทนของความพยายามในการสืบสานภูมิปัญญา เสียงสวด เสียงกลอง และถ้อยคำอวยพรในพิธีหมอขวัญ จึงไม่ใช่เพียงการเรียกขวัญ แต่คือการเรียก “หัวใจ” ของชุมชนให้ยังคงยึดโยงกับวัฒนธรรมดั้งเดิม